Trong đời sống xã hội hiện đại, bên cạnh các cá nhân, tổ chức đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực. Nổi bật là các pháp nhân – những tổ chức có tư cách pháp lý độc lập, được nhà nước công nhận và tham gia vào các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội… Bài viết này sẽ đi sâu tìm hiểu về khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của pháp nhân, góp phần nâng cao nhận thức về loại hình tổ chức này.
Pháp nhân là gì?
Là một tổ chức có tư cách pháp lý độc lập nhất định, được nhà nước công nhận để tham gia vào các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội và chịu trách nhiệm trước pháp luật. Một tổ chức có tư cách pháp nhân sẽ có đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ theo quy định pháp luật.
Có tư cách pháp nhân là gì?
Tư cách pháp nhân của một tổ chức được xác nhận khi tổ chức đó được nhà nước công nhận, hoạt động một cách độc lập và chịu trách nhiệm pháp lý. Điều này đồng nghĩa với việc tổ chức có quyền lợi và nghĩa vụ như một pháp nhân theo quy định pháp luật.
Tại sao doanh nghiệp cần quan tâm đến pháp nhân?
- Tư cách pháp lý độc lập: Pháp nhân giúp doanh nghiệp có thể tự mình thực hiện các quyền và nghĩa vụ dân sự, ký kết hợp đồng, tham gia tranh tụng,… dưới danh nghĩa của mình.
- Cơ cấu tổ chức chặt chẽ: Phân công, phân cấp quản lý rõ ràng, đảm bảo hiệu quả hoạt động và sự chuyên nghiệp trong vận hành doanh nghiệp.
- Tài sản độc lập: Tài sản của pháp nhân được pháp luật bảo vệ, đảm bảo quyền lợi của các thành viên và góp phần thu hút đầu tư.
- Nâng cao uy tín và thương hiệu: Doanh nghiệp có tư cách pháp nhân sẽ tạo dựng được niềm tin cho khách hàng, đối tác và thúc đẩy hoạt động kinh doanh hiệu quả.
Phân Loại Pháp Nhân
Pháp nhân thương mại và pháp nhân phi thương mại là hai loại pháp nhân chính được phân loại dựa trên mục tiêu hoạt động.
1. Pháp nhân Thương Mại là gì?
Pháp nhân thương mại bao gồm các doanh nghiệp và tổ chức kinh tế khác, hoạt động nhằm tạo ra lợi nhuận và chia lợi nhuận cho các thành viên. Ví dụ: Công ty Cổ phần Vingroup.
2. Pháp nhân Phi Thương Mại là gì?
Pháp nhân phi thương mại hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận. Nếu có lợi nhuận, số tiền này cũng không được chia cho các thành viên. Các tổ chức này bao gồm cơ quan nhà nước, lực lượng vũ trang, tổ chức chính trị và xã hội. Ví dụ: Hội Chữ thập đỏ Việt Nam.
Điều kiện để có tư cách pháp nhân:
Theo Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015, để được công nhận có tư cách pháp nhân, một tổ chức cần đáp ứng đủ 4 điều kiện sau:
1. Thành lập theo quy định pháp luật:
- Được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập hoặc cho phép thành lập.
- Tên gọi bằng tiếng Việt, thể hiện loại hình tổ chức và phân biệt với các pháp nhân khác.
- Sử dụng tên gọi trong mọi giao dịch dân sự và được pháp luật bảo vệ.
2. Cơ cấu tổ chức chặt chẽ: Có cơ quan điều hành rõ ràng, với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được quy định cụ thể trong điều lệ hoặc quyết định thành lập. 3. Tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm:
- Pháp nhân sở hữu một khối lượng tài sản nhất định, hình thành từ vốn góp của chủ sở hữu, sáng lập viên và các tài sản khác thuộc quyền sở hữu của pháp nhân.
- Tài sản của pháp nhân độc lập với tài sản của các thành viên và các pháp nhân khác.
4. Tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập: Nhân danh chính mình tham gia vào các quan hệ pháp luật thông qua người đại diện theo pháp luật hoặc đại diện theo ủy quyền.
Tổ chức, Doanh nghiệp có tư cách pháp nhân
Tư cách pháp nhân của một tổ chức, doanh nghiệp là điều kiện cần thiết để tổ chức đó có thể hoạt động độc lập và chịu trách nhiệm pháp lý trước pháp luật. Dưới đây là các loại hình doanh nghiệp phổ biến có tư cách pháp nhân: 1. Công ty Trách nhiệm hữu hạn (TNHH) Theo Luật Doanh nghiệp 2020, công ty TNHH có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Công ty TNHH có thể là công ty TNHH một thành viên hoặc công ty TNHH hai thành viên trở lên, và đều phải đáp ứng đủ các điều kiện sau:
- Thành lập hợp pháp: Được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
- Cơ cấu tổ chức chặt chẽ: Có hệ thống quản lý và điều hành rõ ràng, với chức năng, nhiệm vụ được quy định cụ thể.
- Tài sản độc lập: Tài sản của công ty TNHH độc lập với tài sản của các thành viên góp vốn. Các thành viên chỉ chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ, khoản nợ của công ty trong phạm vi số vốn đã góp.
- Tham gia quan hệ pháp luật độc lập: Công ty TNHH có quyền nhân danh chính mình tham gia vào các quan hệ pháp luật thông qua người đại diện.
2. Công ty Cổ phần Công ty cổ phần cũng có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Để đạt được tư cách pháp nhân, công ty cổ phần phải đáp ứng các điều kiện tương tự như công ty TNHH:
- Thành lập hợp pháp: Được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
- Cơ cấu tổ chức chặt chẽ: Có hội đồng quản trị, ban kiểm soát và ban giám đốc với nhiệm vụ, quyền hạn được quy định cụ thể.
- Tài sản độc lập: Tài sản của công ty cổ phần độc lập với tài sản của các cổ đông. Các cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ, khoản nợ của công ty trong phạm vi vốn góp của mình.
- Tham gia quan hệ pháp luật độc lập: Công ty cổ phần có quyền nhân danh chính mình tham gia vào các quan hệ pháp luật thông qua người đại diện.
3. Công ty Hợp danh Công ty hợp danh là loại hình doanh nghiệp có ít nhất hai thành viên hợp danh trở lên. Mặc dù thành viên hợp danh chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của mình đối với các nghĩa vụ của công ty, công ty hợp danh vẫn được coi là có tư cách pháp nhân vì:
- Thành lập hợp pháp: Được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
- Cơ cấu tổ chức chặt chẽ: Có sự phân chia rõ ràng giữa các thành viên hợp danh và các thành viên góp vốn.
- Tài sản độc lập: Tài sản của thành viên góp vốn độc lập với tài sản của công ty.
- Tham gia quan hệ pháp luật độc lập: Công ty hợp danh có quyền nhân danh chính mình tham gia vào các quan hệ pháp luật thông qua người đại diện.
Tổ chức, Doanh nghiệp nào không có tư cách pháp nhân
Không phải tất cả các tổ chức, doanh nghiệp đều có tư cách pháp nhân. Dưới đây là các loại hình tổ chức, doanh nghiệp không có tư cách pháp nhân: 1. Doanh Nghiệp Tư Nhân Theo khoản 1 Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với mọi hoạt động của doanh nghiệp. Đặc điểm nổi bật của doanh nghiệp tư nhân:
- Chủ sở hữu duy nhất: Một cá nhân làm chủ và điều hành doanh nghiệp.
- Trách nhiệm vô hạn: Chủ doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân cho các nghĩa vụ và khoản nợ của doanh nghiệp.
- Tài sản không độc lập: Tài sản cá nhân và tài sản doanh nghiệp không tách biệt, do đó doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân.
2. Chi nhánh, Văn phòng đại diện của doanh nghiệp Theo Điều 44 Luật Doanh nghiệp 2020, chi nhánh và văn phòng đại diện là các đơn vị phụ thuộc của doanh nghiệp, không có tư cách pháp nhân:
- Chi Nhánh: Thực hiện một phần hoặc toàn bộ chức năng của doanh nghiệp, kể cả chức năng đại diện theo ủy quyền. Chi nhánh không có tài sản riêng và các hoạt động đều phụ thuộc vào doanh nghiệp mẹ.
- Văn Phòng Đại Diện: Chỉ có nhiệm vụ đại diện theo ủy quyền cho lợi ích của doanh nghiệp và bảo vệ các lợi ích đó. Văn phòng đại diện không tham gia vào các hoạt động kinh doanh độc lập và không có tư cách pháp nhân.
3. Hộ kinh doanh Theo Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh được thành lập bởi một cá nhân hoặc các thành viên trong hộ gia đình, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với mọi nghĩa vụ, khoản nợ của hộ:
- Cá Nhân hoặc Hộ Gia Đình Là Chủ: Hộ kinh doanh thường do một cá nhân hoặc các thành viên trong hộ gia đình làm chủ.
- Trách Nhiệm Vô Hạn: Các thành viên của hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân cho các nghĩa vụ và khoản nợ của hộ.
- Tài Sản Không Độc Lập: Tài sản cá nhân và tài sản của hộ kinh doanh không tách biệt, do đó hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân.
Hiểu rõ về pháp nhân là điều cần thiết cho các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân khi tham gia vào các hoạt động kinh tế, xã hội. Bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về pháp nhân. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn đầy đủ và chính xác về pháp nhân, từ đó đưa ra quyết định đúng đắn cho tổ chức/doanh nghiệp của mình.
—
Hãy liên hệ T & L qua hotline để được hỗ trợ chi tiết hoặc tham khảo các bài viết cùng chủ đề dưới đây:
>> Thành Lập Doanh Nghiệp Tại Nha Trang.
>> Quy Trình Thủ Tục Thành Lập Doanh Nghiệp Mới Nhất 2025
>> Dịch Vụ Thành Lập Doanh Nghiệp Tại T & L – Khởi Đầu Thuận Lợi, Tương Lai Bền Vững
Bài viết liên quan: